Dit interview met Buit is geschreven door Linda van TravelLin. Voor de rubriek Sustainable Stories deelt ze op haar Instagram inspirerende verhalen van mensen die zich inzetten voor duurzame belevingen, dichtbij huis en ver weg, met veel aandacht voor de natuur. Reizen gaat namelijk niet alleen om de bestemming, maar vooral om het verbreden van je horizon, het ontdekken van nieuwe culturen en het vergroten van je kennis over de wereld om je heen.
Als we aankomen op het eiland van Brienenoord, staat onze gepassioneerde wildplukgids Gydo ons al op te wachten. Donkere wolken pakken zich boven ons samen, maar gelukkig is iedereen voorbereid met paraplu en zijn we al allemaal afgeleid door de twee bizons die verscholen achter de bomen staan te grazen.
Gydo is niet alleen oprichter van Buit, een organisatie die begeleide wildplukwandelingen, -cursussen en -reizen organiseert, maar zet zich ook actief in voor diverse projecten gericht op het herstellen van biodiversiteit. Eén van deze projecten is de Straat Apotheek, waarbij stedelijke gebieden worden omgetoverd tot oases van planten, vruchten en kruiden die voor iedereen toegankelijk zijn.
Gydo’s liefde voor het buitenleven en zijn passie voor wildplukken begon al op jonge leeftijd. Na het afronden van de middelbare school ging hij bij het Korps Mariniers, waar hij veel van de wereld zag en bijzondere ervaringen opdeed. Na dit avontuur startte hij zijn eigen strandpaviljoen met surfschool en evenementenbedrijf. Hier begon hij zich ook te verdiepen in duurzaam ondernemen en werkte hij bij verschillende duurzame bedrijven, alvorens hij uiteindelijk zijn eigen onderneming, Buit, oprichtte.
Hoe kwam jij voor het eerst in aanraking met wildplukken?
“Eigenlijk kwam dit heel toevallig op mijn pad. Ik hoorde ergens iets over wildplukken en was er meteen door gefascineerd. Toen heb ik een boek gekocht en ben ik zelf op pad gegaan. Het eerste plantje wat ik toen heb geplukt, weet ik nog heel goed: hondsdraf!”. Dit betekent natuurlijk niet dat je dan meteen volleerd wildplukker bent. Ondanks dat Gydo geen specifieke opleiding heeft gevolgd, heeft hij in eerste instantie verschillende wandelingen
gevolgd om meer kennis op te doen en ervaring te krijgen met het onderscheiden van de verschillende planten.
En toen kwam BUIT! Hoe ben je bij deze naam gekomen?
“Mijn voorkeur gaat eigenlijk altijd uit naar een korte pakkende naam, en zo ontstond ook deze naam. Ik ben op zoek gegaan naar synoniemen en woorden die passen bij wildplukken en toen kwam ik terecht bij buit wat meteen aansprak.”
Buit draagt hier ook een dubbele betekenis die heel goed Gydo’s filosofie vat. Enerzijds maak je met wildplukken buit uit de schatten van de natuur. Anderzijds verwijst het naar de ‘buit’ die we dagelijks maken in onze consumptiemaatschappij, waarbij we altijd en overal toegang hebben tot exotisch voedsel en een overvloed aan bezorgde spullen. Kiwi’s uit Nieuw-Zeeland of mango’s uit Zuid-Amerika worden zonder nadenken aan ons geleverd. Het tijdperk van flitsbezorging heeft deze consumptiedrift alleen maar versterkt, met alle gevolgen van dien voor de natuur. Wildplukken biedt een sterke tegenhanger hiervan, omdat het juist draait om verbinding maken met de natuur en bewustzijn creëren voor de moeite die het kost om voedsel uit de natuur te halen.
Wildplukken blijft desondanks toch officieel in Nederland verboden, hoe zie jij de toekomst van wildplukken?
“Wildplukken kan zeker plaatsvinden in harmonie met de natuur. Daarbij is het belangrijk dat je de dieren en planten zo min mogelijk verstoord en niet meer meeneemt dan nodig voor eigen gebruik.” De kleine hoeveelheden die wij plukten, zorgden daarmee ook niet voor een verstoring. Daarbij werd extra benadrukt dat het altijd belangrijk is om na te gaan of een soort zeldzaam is voordat je het plukt. De wetgeving is natuurlijk niet voor niets ingesteld, dus daarom hier een paar belangrijke vuistregels:
– Pluk geen planten als je er maar enkelen van ziet staan en check daarnaast ook of een plant niet op de rode lijst staat (https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Rode_Lijst_(planten))
– Pluk kleine hoeveelheden en niet één grote bos van dezelfde plek met wortels. Op deze manier geef je de plant de gelegenheid om makkelijk verder te groeien.
– Probeer zo min mogelijk buiten de paden te lopen zodat je de kwetsbare planten op de grond niet vertrapt en de dieren niet verstoort.
– Doe onderzoek naar een gebied voordat je het betreedt. Een voorbeeld is het broedseizoen waarin je vogels niet wilt verstoren.
Daarnaast kan wildplukken ook heel zinvol te zijn om de strijd aan te gaan met de invasieve exoten die flink woekeren in Nederland. Een voorbeeld tijdens onze wandeling was de Japanse Duizendknoop.
Plukken kan duurzaam en je kunt je ook zinvol inzetten!
In dat geval, wat zijn jouw belangrijkste tips voor beginnende wildplukkers?
“Gebruik altijd een boek om na te gaan of de juiste plant hebt. Er zijn namelijk veel eetbare planten maar er staan ook giftige soorten.” Dit ervaarden we ook tijdens de wandeling waar we ook even aan de slag gingen met het boek ‘200 Eetbare wilde planten herkennen en gebruiken’ en ieder groepje op zoek moest naar een eigen plant. Al snel werd duidelijk dat ons plantje ook veel leek op een andere giftige soort. Gelukkig kon Gydo uiteindelijk bevestigen dat we het juiste plantje te pakken hadden, maar als je alleen op pad bent en twijfelt: laat het plantje altijd staan. Ook is het slim om te beginnen met kruiden en paddenstoelen die veelvuldig voorkomen en niet makkelijk te verwarren zijn met andere soorten, zoals vlier, brandnetel, zevenblad, eekhoorntjesbrood en zwavelzwam.
Ook is het aan te raden om niet direct naast het pad te plukken waar eventueel veel honden lopen en bij voorkeur vanaf kniehoogte door vossenurine en was je geplukte kruiden en planten altijd met water en azijn om de bacteriën te doden.
Wat is voor jou de belangrijkste bijdrage die je levert met BUIT?
“Wij geloven dat wildplukken je een andere blik geeft op de natuur om je heen. Daarmee hoop ik mensen ook iets dichter bij de natuur te brengen. Ik ben er namelijk van overtuigd dat als je anders gaat kijken naar je natuurlijke omgeving, je er ook beter voor gaat zorgen.”
We zijn eraan gewend dat we het hele jaar door dezelfde producten kunnen kopen en zijn ons niet bewust waar ons voedsel vandaan komt. Nederland is één van de grootste landbouwexporteurs, maar weinig mensen weten dat 74% van de landbouwgrond gebruikt voor onze voedselvoorziening in het buitenland ligt, waarvan 44% in Europa (PBL). Zelfs als er voldoende wordt geproduceerd om aan de binnenlandse vraag te voldoen, wordt er alsnog
een substantieel percentage geïmporteerd, zoals in het geval bij varkens- en pluimvlees. Daarnaast kan meer bewustwording ook helpen om voedselverspilling tegen te gaan. In Nederland verspillen consumenten namelijk gemiddeld 41 kilogram vast voedsel per persoon per jaar (145 euro) (Van Dooren 2017).
“Het fascineert mij dat de kloof tussen het (werkende) leven en hoe wij het idealiter in zou willen richten nog zo ver van elkaar verwijderd zijn. Dit maakt mijn persoonlijke missie met Buit alleen maar groter. Want hoe zou de wereld eruit zien als we niet alleen maar focussen op scoren en goede cijfers, maar de focus zou liggen op aandacht? Meer aandacht voor jezelf, de ander, de aarde en hoe we deze drie met elkaar verbinden?” Daarom probeert Gydo tijdens zijn wandelingen en cursussen ook veel te focussen op ‘aandacht voor de natuur’. Je probeert zoveel mogelijk zintuigen te gebruiken om de wilde planten te ontdekken: reuk, smaak en oog.
Dit leidt tot verrassende vondsten die onze zintuigen tijdens de wildplukwandeling op het eiland van Brienenoord flink prikkelden. Onze gids volgend, stopten we allereerst bij een omgevallen boomstam waar grote oranje schijven uit staken, ‘Proef maar een stukje’. Als matig paddenstoelenliefhebber, was ik niet meteen enthousiast maar ook nieuwsgierig wat hier op een omgevallen boomstam midden in de stad groeit, de zwavelzwam. Deze zwam heeft een kipachtige structuur en smaak, en wordt daarom ook wel ‘chicken of the woods’ genoemd. In Nederland mag deze zwam echter niet worden geplukt voor consumptie en wordt afgeraden om grote hoeveelheden te eten omdat dit een allergische reactie kan veroorzaken. Het kleine stukje dat wij proefden valt hier niet onder.
Deze eerste ervaring smaakte naar meer en de plantjes die volgden, maakten mijn verwondering over alles wat in onze achtertuin groeit alleen maar groter. Zo heb je daslook, ‘de wilde knoflook’, met knoflook- en uiensmaak maar dan alleen iets zachter.
Wildplukken is echter bij wet verboden en niet toegestaan in Nederland. In de realiteit is dit echter niet zo zwart-wit, wat Gydo ons ook vertelt tijdens de wandeling en staat beschreven op de website van Staatsbosbeheer. “Het plukken van bijvoorbeeld een bakje bramen, paddenstoelen of wat kruiden wordt over het algemeen gedoogd. Het valt of staat met of je plukt voor eigen gebruik, of dat je grotere hoeveelheden pakt. De grens ligt ongeveer bij een bakje van 250 gram.”
Tot slot, als je groots mag denken, hoe zie jij de toekomst van BUIT?
“Vroeger was ik meer bezig met groter worden en groeien maar dit past juist helemaal niet binnen de filosofie van BUIT. Daarom heb ik geen specifiek vijfjarenplan, maar houd ik me in de basis bezig met het enthousiasmeren van mensen voor wildplukken. Ik ben ervan overtuigd dat als mensen meer weten over de natuur en zich meer kunnen verwonderen, zij ook beter omgaan met de wereld die we hebben. Daarnaast lijkt het me ook heel tof als we in Nederland eenzelfde project kunnen starten zoals Vild Mad in Denemarken.”
Vild Mad (Wild eten in het Deens) is een project, geïnitieerd door de NOMA-chef Rene Redzepi. Het project bestaat uit drie delen, een lesprogramma voor kinderen, een wildplukschool en een app met alle informatie om te wildplukken in Denemarken met interactieve kaarten en bijpassende recepten. Een supermooi initiatief en hopelijk iets dat we ook in Nederland kunnen realiseren!
Wil jij ook wildplukken ervaren? Via de website kun je een wildplukwandeling boeken!
Wil je meer over het Vild Mad project te weten komen? De website van Vild Mad heeft ook hele inspirerende filmpjes zoals ‘We’re all foragers’.